Jednym z najwybitniejszych twórców niemego kina ukraińskiego był Michał Kaufman, operator filmowy i fotograf, urodzony w 1897 roku w Białymstoku. Przez większość swojej kariery pozostawał w cieniu starszego brata, wybitnego reżysera i scenarzysty Dzigi Wiertowa. Od roku 1920 należał do prowadzonej przez Dzigę grupy dokumentalistów filmowych „Kino Oko”. Jako operator współtworzył jego wybitne filmy, w tym, m.in. „Szóstą część świata”, czy głośnego „Człowieka z kamerą”. W 1927 obaj zostali zaproszeni do współpracy przez WUFKU (Wsieukraińskie Fotokinouprawlinnia) - niezależną kijowską wytwórnię filmową. To właśnie tu Kaufman rozwinął skrzydła i zrealizował swoje najlepsze dzieła.

Najbardziej charakterystyczne dla jego filmów są zdjęcia pełne zmechanizowanego i zgeometryzowanego ruchu oraz szybki, niezwykle dynamiczny montaż. Ruch u Kaufmana był dynamiczny i statyczny zarazem: bardzo często operował kamerą w taki sposób, że poruszający się przedmiot znajdował się wciąż w tym samym miejscu kadru, zaś ruchome było wszystko wokół, co dawało niezwykle spektakularne efekty. Chętnie eksperymentował także ze zmianą prędkości filmu: dzięki zwolnionym lub przyspieszonym zdjęciom lepiej mógł oddać kwintesencję przedstawianego ruchu.

W 1929, po realizacji „Człowieka z kamerą” drogi Kaufmana i Wiertowa rozeszły się z powodu różnicy w poglądach na sprawy artystyczne. Po tym rozłamie Kaufman wyreżyserował jeszcze dwa pełnometrażowe filmy: w 1929 „Wiosną” oraz w 1931 „Batalia, jakiej nie było”.

W tym roku prezentujemy Państwu oba z nich. O ile „Wiosną” jest znany niektórym polskim widzom (m.in. był prezentowany podczas 5. Święta Niemego Kina), to „Batalia, jakiej nie było” zostanie zaprezentowana po raz pierwszy w Polsce. Obu filmom towarzyszy muzyka w wykonaniu ukraińskich artystów, którzy specjalnie na Święto Niemego Kina przyjechali do Polski.

Wszyscy kochają filmy ze zwierzakami. Udział zwierząt był wielką atrakcją dla publiczności niemal od początku istnienia kinematografii. W tym roku chcemy zaprezentować wybrane filmy, w których istotne role zagrały zwierzęta, a także przypomnieć „psie” gwiazdy kina niemego. Pierwszą była Jean, suczka - Owczarek Collie, występująca w filmach amerykańskiej wytwórni Vitagraph, przez co znana była jako „Vitagraph Dog”. Nie była po prostu psem pojawiającym się w filmach - była jedną z ich głównych bohaterek. Zagrała w ponad 20 filmach, z których niestety większość zaginęła.

Na początku lat 20. w hollywoodzkich filmach zaczęła występować Cameo. Był to suczka Staffordshire Bull Terrier, która w przeciągu swojej 10-letniej kariery zagrała w co najmniej 20 filmach, przeważnie komediach (dokładną liczbę trudno określić, ponieważ często nie była wymieniana w czołówkach). Pokażemy dwa filmy z jej udziałem: krótkometrażową komedię „Nip i Tuck” oraz komediodramat „Penrod i Sam”.

Spośród zwierząt największą gwiazdą w historii kina był Rin-Tin-Tin, Owczarek Niemiecki, który przeszedł do legendy jako pierwszy światowej sławy „psi” aktor filmowy i pierwszy pies, którego imię umieszczano w obsadzie filmu

Poza filmami z psami zaprezentujemy także obrazy z udziałem innych zwierząt, które jednak nie miały statusu gwiazd. W komedii „Max taksówkarzem” zobaczymy przezabawną scenę w udziałem konia, zaś „Bout de Zan kradnie słonia” to urocza historia skradzionego słoniątka.

W tym roku obchodzimy stulecie wprowadzenia do użytku taśmy filmowej 16mm.

Przez pierwsze kilkanaście lat istnienia kinematografii wykorzystywano bardzo różne taśmy filmowe. Kiedy konieczne stało się przyjęcie jakichś standardów, w 1909 zdecydowano, że będzie nim opatentowana przez Thomasa Edisona taśma 35mm. W 1923 firma Eastman Kodak wprowadziła taśmę 16mm.

Film na szesnastce zajmował 2,5 raza mniej taśmy, niż ten sam film na 35mm, ponadto kamera 16mm była dużo mniejsza, lżejsza i tańsza, podobnie jak projektory. Dzięki temu format 16mm był świetnym rozwiązaniem dla filmowców-amatorów. Ponadto wynalazek ten umożliwił rozwinięcie się kin objazdowych, docierających do małych miejscowości, które nie miały stałych kin. Szybko powstały też wypożyczalnie, umożliwiające oglądanie kinowych filmów w domowym zaciszu.

Kino Iluzjon jest jednym z niewielu miejsc w Polsce, w których można dzisiaj obejrzeć filmy wyświetlane z szesnastek na wielkim kinowym ekranie. Nasz projektor 16mm to już właściwie sprzęt muzealny, jednak setna rocznica to wyjątkowa okazja, którą chcemy świętować wspólnie z widzami.

Przygotowaliśmy dwa pokazy filmów z taśmy 16mm oraz jeden pokaz filmu zrekonstruowanego cyfrowo w oparciu o kopie 16mm.