PUSZKA PANDORY

PUSZKA PANDORY

Puszka Pandory

(Die Büchse der Pandora) (Süd-Film, Niemcy, 1929)

Reż.: Georg Wilhelm Pabst; scen.: Georg Wilhelm Pabst, Ladislaus Vajda na podstawie sztuki „Lulu“ Franka Wedekinda; obsada: Louise Brooks (Lulu), Fritz Kortner (Dr. Ludwig Schön), Francis Lederer (Alwa Schön), Carl Goetz (Schigolch), Krafft-Raschig (Rodrigo Quast); DCP 4K, 133’ (transfer 20 do 24 kl./s.), cz.-b.; język tablic/napisów: DE/EN,PL; źródło: Deutsche Kinemathek.

W 1926 roku w Berlinie reżyser Georg Wilhelm Pabst rozpoczął obsesyjne poszukiwania aktorki, która zagra główną rolę w „Puszce Pandory”, historii uwodzicielskiej Lulu, której niemoralne zachowanie doprowadza do upadku kilku zakochanych w niej mężczyzn. Trwały one dwa lata. Przesłuchano dwa tysiące kandydatek, kilkaset poddano próbom przed kamerą. Wszystkie zostały jednak odrzucone – jedne nie miały odpowiednich warunków fizycznych, inne – talentu. Historię śledziły gazety i czasopisma. Wybór aktorki stał się wkrótce sprawą narodową.

Lulu, bohaterka sztuki Franka Wedekinda, jest jedną z największych postaci nowoczesnej literatury niemieckiej. Kierując się ciekawością, wolną od ograniczeń moralnych, potrafi wyrażać się tylko poprzez szukanie przyjemności. Rozumiana jako pojęcie, Lulu jest być może nawet elementem psychiki niemieckiego narodu. Niektórzy uważali, że tylko Niemka może zagrać Lulu. Na szczęście Pabst miał inne zdanie – dla reżysera aktorka potrzebna do tej roli mogła pochodzić nawet z innego kontynentu. Pabst, zainteresowany bardziej kinem niż literaturą, ambiwalentny wobec dominującego ekspresjonizmu, zmodyfikował ekscesy w stylu Grand Guignolu i zrezygnował z głównego narzędzia teatralnego – nierealistycznej, histerycznej gry bohaterów. Rozwinął w „Puszce Pandory” nowy, „obiektywny” filmowy styl. Chciał, aby jego Lulu była „prawdziwa”.

We wrześniu 1928 roku 21-letnia Louise Brooks, niezwykle piękna i wyzywająco seksualna, opuściła Hollywood, by stać się nieśmiertelną. Pierwszy raz zwróciła na siebie uwagę Pabsta występem w „A kochanek miał sto” („A Girl in Every Port”) Howarda Hawksa, gdzie grała wyrachowanego drapieżnika. Reżyser poprosił o możliwość współpracy z aktorką, ale studio Paramount, z którym była związana kontraktem odmówiło. Legenda głosi, że w momencie, gdy Brooks odmawiała podpisania nowego kontraktu z Paramountem, młoda Marlena Dietrich stała właśnie pod drzwiami Pabsta w Berlinie, umówiona na spotkanie w sprawie głównej roli w „Puszce Pandory”. Reżyser dowiedział jednak się, że Brooks jest wolna i z miejsca ofiarował  jej rolę w swoim nowym filmie. W czasach, gdy Ameryka kusiła wiele talentów z Niemiec, Brooks postanowiła wyjechać w przeciwnym kierunku i w ciągu zaledwie dziesięciu miesięcy, pod kierunkiem Pabsta na nowo zdefiniowała sztukę gry aktorskiej i zajęła ważne miejsce w historii kina.

Paul Mcgann

Do dzisiejszych czasów nie zachował się nie tylko negatyw, ale także ani jedna oryginalna kopia filmu. Jako materiał do restauracji cyfrowej posłużyły więc trzy pochodzące z lat 50. i 60. kopie o niskiej jakości, z wieloma wkopiowanymi w obraz wadami. Mimo to podjęto próbę przywrócenia oryginalnego piękna dzieła Pabsta, przy użyciu cyfrowych narzędzi do restauracji obrazu. Udało się odtworzyć płynność słynnego montażu reżysera, uzupełniając brakujące klatki i sceny.


21 kwietnia | godz. 20.00 | Kino Iluzjon

muzyka na żywo: Resina & Miron Grzegorkiewicz