Lalka
(Die Puppe) (Projektions-AG „Union”, Niemcy, 1919)
Reż.: Ernst Lubitsch; scen: Ernst Lubitsch, Hanns Kräly; obsada: Ossi Oswalda (Ossi), Max Kronert (Baron von Chanterelle), Herman Thiming (Lancelot), Victor Janson (Hilarius, ojciec Ossi), Karga Köhler (żona Hilariusa); DCP 4K, 68’ (transfer 18 do 24 kl./s.), tinta; język tablic/napisów: DE/EN,PL; źródło: Friedrich Wilhelm Murnau Stiftung.
„Lalkę” rozpoczyna prolog z udziałem samego Lubitscha. Z ogromnej skrzyni z zabawkami reżyser wyciąga kolejne elementy i układa je na kartonowej scenie: przed chatą na szczycie wzgórza umieszcza dwie zastygłe lalki, które nagle ożywają. Są nimi maminsynek Lancelot i jego mamka. Lancelot nagle przewraca się i ześlizguje do stawu. Uratowany, ze łzami w oczach błaga słońce, by wyszło zza chmur i go osuszyło. Słońce przystaje na prośbę młodzieńca.
Fabuła filmu jest dość prosta: Lancelota przeraża płeć piękna, ale jego wujek upiera się, że chłopiec musi się ożenić. Mnisi proponują rozwiązanie – Lancelot nabywa naturalnej wielkości ożywioną lalkę i przedstawia ją jako swoją narzeczoną, unikając w ten sposób kłopotliwej konieczności spełnienia żądania. Plan się komplikuje, gdy miejsce zepsutej lalki zajmuje uwodzicielka z krwi i kości…
Pod niewinną bajką kryje się komedia erotyczna, tak charakterystyczna dla kina Lubitscha. Jak napisał Theodore Huff w 1947 roku: „Lubitsch wykrystalizował nowe podejście do seksu. Nie jest ono już tajemniczą siłą, wielką ekstatyczną namiętnością czy uszlachetniającym duchowym przeżyciem, ale zwyczajną, przyjemną rozrywką”, a w przypadku tego filmu – także dobrym żartem. Dowcip „Lalki” opiera się na ruchu kamery, montażu oraz aktorach. Lubitsch zaangażował do tej produkcji bezbłędną obsadę. Scena z zabawką najwyraźniej rozbroiła krytykę, ponieważ jedyne oburzenie moralne wywołane w Niemczech wynikało z niepochlebnego, choć komicznego wizerunku chciwych mieszkańców klasztoru. Amerykańscy cenzorzy potraktowali „Lalkę” znacznie ostrzej: film został zakazany w Nowym Jorku i był dystrybuowany jedynie w ograniczonym zakresie, w niewielkich kinach studyjnych. Zmienny w stosunku do własnych dzieł Lubitsch często podkreślał, że „Lalka” jest jego ulubionym filmem. Na krótko przed śmiercią w 1947 roku napisał, że w całym jego dorobku jest to najbardziej „einfallsreichsten” – pomysłowy, oryginalny i pełen wyobraźni film.
David Robinson
Film został zdigitalizowany i poddany restauracji cyfrowej w 2010 roku przez Fundację Friedricha Wilhelma Murnaua.
22 kwietnia | godz. 16.00 | Kino Iluzjon
muzyka na żywo: Pin Park