REPREMIERA

REPREMIERA

Repremiera

Polska repremiera filmu „Bestia” otworzy 15. Święto Niemego Kina

Rok 2017 to stulecie premiery „Bestii” (1917) Aleksandra Hertza, jedynego jak dotąd zachowanego filmu z pierwszego, polskiego okresu kariery Poli Negri. Z tej okazji Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny, zgodnie ze swoją misją ochrony narodowego dziedzictwa kulturalnego, przeprowadziła restaurację cyfrową tego filmu.

Premierowy pokaz odrestaurowanej „Bestii” (1917) Aleksandra Hertza z muzyką na żywo w wykonaniu Antonio Coppoli, znalazł się w programie 31. edycji festiwalu filmowego Il Cinema Ritrovato, poświęconego odkrywaniu na nowo rzadkich i mało znanych filmów, ze szczególnym uwzględnieniem początków kinematografii i okresu kina niemego. „Bestia” zagościła także w Stambule, gdzie została pokazana podczas 4. Międzynarodowych Dni Kina Niemego. Po europejskich festiwalach przyszedł czas na polską repremierę „Bestii”. Film Aleksandra Hertza otworzy 15. Święto Niemego Kina, którego główną bohaterką jest Pola Negri. Pokazowi – zgodnie z tradycją festiwalu – towarzyszyć będzie muzyka na żywo w wykonaniu Włodka Pawlika. Nagradzany w Polsce i za granicą pianista jest nie tylko jednym z najgłośniejszych obecnie nazwisk polskiego jazzu, ale także autorem ścieżek filmowych. Muzykę jego autorstwa można usłyszeć m.in. w „Rewersie” Borysa Lankosza, „Pora umierać” Doroty Kędzierzawskiej czy „Nightwatching” Petera Greenawaya.

Projekcję filmu poprzedzi debata poświęcona recepcji niemego kina w Polsce i na świecie. Wkrótce więcej informacji na temat debaty.

O filmie

Film „Bestia” (The Polish Dancer) był jednym z czterech filmów (pozostałe to „Jego ostatni czyn”, „Arabella”, Pokój nr 13” oraz „Tajemnica Alei Ujazdowskich”) z Polą Negri (właśc. Barbara Apolonia Chałupiec) wyprodukowanych przez Sfinksa – największą wówczas polską wytwórnię filmową – i pokazanych publiczności w 1917 roku. Krótko przed tym, 1 stycznia 1916 roku, Negri związała się ze Sfinksem kontraktem na wyłączność, stając się pierwszą krajową gwiazdą filmową, która swoimi rolami wampów rozpalała wyobraźnię widzów.

Filmy wyprodukowane przez Sfinksa – na którego czele stał Aleksander Hertz – mimo że powstawały w prymitywnych warunkach (studio filmowe zajmowało niewielkie poddasze kamienicy), stały się atrakcyjnym towarem eksportowym, głównie do Niemiec. Dzięki temu Pola Negri została dostrzeżona przez niemieckich producentów i wkrótce potem drugorzędna wytwórnia Saturn-Film A. G., zaproponowała jej dużo korzystniejszy od polskiego kontrakt. Efektem był głośny proces, który odbył się tuż po premierze „Bestii”. Rozprawę opisywały największe, ogólnokrajowe dzienniki, co świadczyło nie tylko o ogromnej popularności Poli Negri, ale też coraz większej roli kina w zniewolonej zaborami Polsce. Na mocy niekorzystnego dla aktorki wyroku z lutego 1917 roku, Negri musiała wrócić do Warszawy i zagrać jeszcze w trzech filmach Sfinksa. Po wypełnieniu zobowiązań wobec polskiej wytwórni występowała już tylko w filmach niemieckich. Pierwszym z nich był „Nicht lange täuschte mich das glück” (1917), ale dopiero późniejsza współpraca z reżyserem Ernstem Lubitschem zapewniła aktorce w Niemczech status gwiazdy. Tuż po zakończeniu I wojny światowej produkcje z Polą Negri w roli głównej zyskały również dużą popularność w USA. W efekcie Paramount Pictures zaproponował jej kontrakt i w 1922 roku trafia do Hollywood.

Wielkie powodzenie Poli Negri w USA i deficyt jej filmów na amerykańskim rynku, wykorzystał dystrybutor z Nowego Jorku, Jesse A. Levinson, który pod koniec 1921 roku kupił „Bestię”, dokonał jej nieznacznej przeróbki i dystrybuował w Stanach Zjednoczonych jako „The Polish Dancer”. Był to – wedle zachowanej dokumentacji – pierwszy polski film pokazywany w USA. By dodać obrazowi atrakcyjności i świeżości prawdopodobnie zatajono fakt, że jest to produkcja Sfinksa sprzed niemal 5 lat. W żadnych amerykańskich materiałach promocyjnych nie wymieniono – poza Polą Negri – wykonawców ról głównych, członków ekipy filmowej, daty ani  kraju produkcji.  

Film cieszył się w USA sporym powodzeniem. Prasa donosiła, że zakupiło go wielu właścicieli kin na terenie całego kraju. Doczekał się także kilku pochlebnych recenzji.

Eksport „Bestii” do Stanów Zjednoczonych pozwolił zachować obraz do dnia dzisiejszego. Wszystkie polskie kopie filmu zaginęły lub zostały zniszczone w czasie wojny. W Museum of Modern Art w Nowym Jorku przetrwała jednak kopia nitro, która w czerwcu 1963 roku została wysłana do Polski. Wykonano z niej następnie kontrnegatyw aceto, który do dziś znajduje się w zbiorach Filmoteki Narodowej (obecnie Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny). 

„Bestia” opowiada historię młodej dziewczyny mieszkającej w maleńkiej wiosce niedaleko rosyjskiej granicy. Po awanturze z rodzicami Pola postanawia uciec do Warszawy porzucając swojego zazdrosnego ukochanego Dmitra. Szybko zdobywa w stolicy sławę oraz serce żonatego Alexisa. Przypadkowe spotkanie dziewczyny z dawnym ukochanym prowadzi jednak do nieuchronnej tragedii...

FRAGMENT FILMU

O rekonstrukcji „Bestii”

Zainspirowani zainteresowaniem „Bestią” kuratorów programu Il Cinema Rirovato „A Hundred Years Ago: 50 Films of 1917”, Mariann Lewinsky i Karla Wratschko, którzy w 2016 roku odwiedzili Filmotekę, podjęliśmy starania restauracji filmu w stulecie jego premiery. Prace przeprowadzono w studiach DI Faktory oraz ReKino. Projekt został dofinansowany przez Polski Instytut Sztuki Filmowej.

Jedyny zachowany materiał odpowiedni do zeskanowania, był oddalony od negatywu kamerowego o co najmniej pięć generacji. Z tego powodu film był bardzo kontrastowy i miał obniżoną jakość optyczną, co nie pozostawiało wiele pola do manewru w kwestii zmiany ustawienia tonalności na etapie korekcji barwnej. Korekcja miała na celu zwiększenie czytelności obrazu i uplastycznienie elementów wcześniej niewidocznych.

W zakresie rekonstrukcji obrazu największym wyzwaniem było usunięcie śladów mechanicznej i chemicznej degradacji filmu. Obraz ustabilizowano, zmniejszono jego migotliwość, zneutralizowano zniszczenia wokół sklejek i tam, gdzie było to możliwe, usunięto ślady rozkładu. Z powodu licznych i rozległych zniszczeń mógł to być tylko proces częściowy – film obarczony był ubytkami klatek i zniszczeniem emulsji w wyniku ataku mikrobiologicznego, a nawet wyładowania elektrostatycznego. Przywrócenie unikatowych, ilustrowanych graficznie tablic tekstowych w języku angielskim do wersji „The Polish Dancer”, stanowi dodatkową wartość projektu restauratorskiego.

Czas i miejsce

19 KWIETNIA | 20:00 | Kino Iluzjon

Otwarcie festiwalu: debata i pokaz filmu z muzyką na żywo
- Debata o recepcji kina niemego w Polsce i na świecie
- Repremiera fimu: „Bestia” / „The Polish Dancer”, reż. Aleksander Hertz, Polska 1917 r., 66’
Muzyka: Włodek Pawlik

  • „Bestia” (1917) Aleksander Hertz

    fot. Fototeka FINA

  • „Bestia” (1917) Aleksander Hertz

    fot. Fototeka FINA

  • „Bestia” (1917) Aleksander Hertz

    fot. Fototeka FINA

  • „Bestia” (1917) Aleksander Hertz

    fot. Fototeka FINA

  • „Bestia” (1917) Aleksander Hertz

    fot. Fototeka FINA

  • „Bestia” (1917) Aleksander Hertz

    fot. Fototeka FINA

Kasa kina:

tel.: (22) 848 33 33

e-mail: iluzjon.rezerwacje@fn.org.pl

Kino Iluzjon 

ul. Narbutta 50a

02-541 Warszawa

Media:
e-mail: media@nina.gov.pl
promocja@nina.gov.pl
tel.: +48 22 380 49 76
        +48 668 685 411
fax: +48 22 380 49 01