Ten, którego biją po twarzy

(He Who Gets Slapped)

Reż. Victor Sjöström (Victor Seastrom); scen. Victor Sjöström, Carey Wilson na podstawie sztuki Leonida Andriejewa Ten, którego biją po twarzy; zdj. Milton Moore

Metro-Goldwyn-Mayer, USA, 1924

Obsada: Lon Chaney (Paul Beaumont), Norma Shearer (Consuelo), Marc McDermott (baron Regnard)

  DCP, 95’, cz.-b, tablice/napisy: EN/PL, źródło: George Eastman Museum

Paul Beaumont jest naukowcem, którego wieloletnie badania mają wreszcie przynieść tak wyczekiwany efekt. Wtedy zostaje zdradzony przez żonę i swego patrona, barona Regnarda. Mężczyzna przywłaszcza sobie odkrycia Paula, a jego samego publicznie upokarza uderzając go w twarz. Jedyne, co pozostaje zdradzonemu, to rola klauna, występującego jako „ten, którego biją po twarzy”. Pracując w cyrku, zakochuje się w pięknej woltyżerce Consuelo, a i ona może paść ofiarą barona.

Oparty na dramacie Leonida Andriejewa, jeden z najlepszych amerykańskich filmów Victora Sjöströma, pioniera i mistrza szwedzkiej szkoły, który w 1923 roku na zaproszenie Louisa B. Mayera przyjechał do USA.

Poruszające studium upokorzenia i, być może, najbardziej przerażający film tej edycji. Historia zdradzonego naukowca budzi grozę bez odwołania do nadprzyrodzonej makabry: skupia się na pozornie prostych lękach, w których widz dostrzeże niekomfortowe odbicie współczesnego życia społecznego. W zgodzie z fatalistycznym duchem rosyjskiego pierwowzoru literackiego (sztuka święciła tryumfy na deskach nowojorskich teatrów tuż przed realizacją filmu), reżyser wzbudza niepokój ukazaniem labilności losów ludzkich, stale zagrożonych przez banalne zło tkwiące w bliźnim. Jak pokazują losy bohatera, zdarzyć się może, że mozolna droga ku chwale w jednym momencie doprowadzi nas na dno upokorzenia, gdzie ofiara przemocy w makijażu klauna zostaje sprowadzona do pointy okrutnego żartu. Próżno tu szukać perspektywy happy endu i narracyjnej sprawiedliwości, nawet jeśli pojawia się okazja do zemsty.

Film został entuzjastycznie przyjęty przez krytykę, szczególnie chwalącą poruszającą kreację Lona Chaneya, wybitnego aktora ery niemej, który jako mistrz charakteryzacji („człowiek o tysiącu twarzy”), znakomicie odnajdywał się w takim podszytym grozą, mrocznym kinie.            

                                                                                                                

Mateusz Myszka

  Film został odrestaurowany w jakości 2K w 2019 roku przez Park Circus na podstawie dwóch kopii nitro przechowywanych w George Eastman Museum.

  muzyka: Titanic Sea Moon

  NIEDZIELA | 1 GRUDNIA | 17:30 | SALA STOLICA

wprowadzenie: Katarzyna Wajda