Gabinet figur woskowych

(Das Wachsfigurenkabinett)

Reż. Paul Leni; scen. Henrik Galeen; zdj. Helmar Lerski

Neptun-Film AG, Niemcy, 1924

Obsada: William Dieterle (pisarz/piekarz/pan młody), Olga Belajeff (Ewa, córka właściciela wystawy/żona piekarza /panna młoda), Emil Jannings (kalif Harun Al-Rashid), Conrad Veidt (Iwan Groźny), Werner Krauss (Kuba Rozpruwacz)

  DCP, 83’, kopia wirażowana, tablice/napisy: DE/PL, EN, źródło: Deutsche Kinemathek

Młody literat przyjmuje zlecenie opisania historii bohaterów gabinetu figur woskowych: kalifa Bagdadu, cara Iwana Groźnego i Kuby Rozpruwacza. Z zapałem siada do pracy, dopingowany przez córkę właściciela. Opowieści o wyrzeźbionych z wosku postaciach zaczynają mieszać się z rzeczywistością…

Ekspresjonistyczny horror, kino grozy wykorzystujące – zapoczątkowaną przez arcydzieło nurtu, Gabinet doktora Caligariego (Das Cabinet des Dr. Caligari, 1920) Roberta Wienego  – ramę narracyjną, pozwalającą połączyć na zasadzie antologii trzy historie odrębne, ale opowiedziane według podobnego schematu: główny bohater, tyran i wcielenie zła, ingeruje w relację pary zakochanych (w których wcielają się pisarz i córka właściciela, co podkreśla mieszanie się fikcji ze światem realnym). Mroczna tonacja tych opowieści jest stopniowana: o ile pierwsza, orientalna, ma w sobie pewną dawkę (czarnego) humoru, o tyle ostatnia jest rodem (dosłownie) z sennego koszmaru. Ten niesamowity nastrój współtworzą charakterystyczne dla niemieckiego ekspresjonizmu dekoracje: monumentalne, wyraźnie zdeformowane, co podkreśla dodatkowo gra światła i cienia.

Film jest też popisem aktorskim Wernera Kraussa i Conrada Veidta, czyli doktora Caligariego i wykorzystywanego przez niego somnambulika Cezara z filmu Wienego oraz Emila Janningsa, który w tym samym roku w Portierze z hotelu Atlantic (Der letzte Mann), kammerspielowym arcydziele F. W. Murnaua – zagra jedną ze swoich najważniejszych ról. To również pierwszy przykład kina grozy ukazujący mroczny, filmowy potencjał świata manekinów, figur woskowych czy lalek, wykorzystywany w dziesiątkach horrorów i dreszczowców do dziś.

Michał Pieńkowski

  muzyka: Lubomir Grzelak

  Do naszych czasów zachowała się skrócona wersja eksportowa filmu. Film został zrekonstruowany i odrestaurowany w 2K w oparciu o barwioną kopię nitro ze zbiorów British Film Institute oraz kopię z Cinémathèque Française.

  PIĄTEK | 29 LISTOPADA | 21:00 | SALA STOLICA
wprowadzenie: Katarzyna Wajda