FILM OTWARCIA

FILM OTWARCIA

Film otwarcia

Film otwarcia

„Pies Baskerville’ów”!

W 2009 roku podczas remontu zabudowań parafialnych w Sosnowcu odkryto niecodzienny skarb – puszki z filmami na podłożu łatwopalnym nitro. Poproszeni o pomoc filmoznawcy zbadali ich zawartość i potwierdzili, że są to cenne materiały z epoki kina niemego. Niewielki zbiór przewieziono do ówczesnej Filmoteki Narodowej, a w nim odkryto utwór dotąd uznawany za zaginiony – był to „Pies Baskerville’ów” w reżyserii Richarda Oswalda z 1929 roku. 

„Der Hund von Baskerville”, bo tak brzmi oryginalny tytuł, to ekranizacja jednej z najpopularniejszych powieści o Sherlocku Holmesie autorstwa Arthura Conan Doyle’a. Film został wyprodukowany przez berlińskie studio Erda-Film-Produktion i jest ostatnią adaptacją przygód genialnego detektywa zrealizowaną w epoce kina niemego. Kopia znajdująca się w zbiorach Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego to z kolei jedyna znana obecnie zachowana kopia 35 mm tego filmu.

Tym bardziej się cieszymy, że tegoroczna edycja Święta Niemego Kina będzie mieć tak wyjątkowe otwarcie. Decyzja o pokazie tego filmu stała się dla nas punktem wyjścia do zaprogramowania innych tytułów, których bohaterem jest Sherlock Holmes lub detektywi inspirowani jego postacią.   

Fabuła

Wraz z tajemniczą śmiercią lorda Karola Baskerville’a powraca legenda o „psie widmo” prześladującym członków rodu. Spadkobierca zmarłego, sir Henryk, nie wierzy w piekielną bestię. Gdy jednak dostaje anonimowe ostrzeżenie, prosi o pomoc Sherlocka Holmesa. Detektyw wysyła do Baskerville Hall Watsona, który szybko przekonuje się, że istotnie dzieją się tu rzeczy dziwne… 

O rekonstrukcji

Dzięki wspólnym wysiłkom fundacji San Francisco Silent Film Festival i FINA w latach 2016–2017 film został zdigitalizowany i odrestaurowany cyfrowo. Dodatkowo nośnik 35 mm został uzupełniony o odkryte w toku trwania prac fragmenty skróconej wersji amatorskiej na taśmie Pathé-Baby 9,5 mm, dystrybuowanej w latach 30. we Francji i aktualnie należącej do prywatnego kolekcjonera Michaela Seebera. 

Konserwacja i digitalizacja odbyły się w pracowniach FINA. Przez ponad pół wieku do puszek zapomnianych w przykościelnej piwnicy nikt nie zaglądał. Brak wentylacji, zbyt wysoka temperatura, a przede wszystkim wilgotność zwykle w szybkim tempie doprowadzają do rozkładu taśmy. To zaskakujące, że przechowywana w tak złych warunkach taśma była wciąż we względnie dobrym stanie i po żmudnych pracach konserwatorskich mogła zostać założona na skaner filmowy i zdigitalizowana w wysokiej kinowej rozdzielczości 4K.

Dużym wyzwaniem okazała się digitalizacja taśmy 9,5 mm, której stan techniczny i wysuszenie, głównie ze względu na wąski format, spowodowało poważną deformację podłoża i znacznie niższą jakość wizualną. 

Wiosną 2017 roku cyfrowe materiały z obu kopii zostały wysłane do San Francisco, do studia restaurującego filmy w partnerstwie z SFSFF. Kopie użyte do restauracji „Psa Baskerville’ów” były wielokrotnie eksploatowane – stąd bardzo porysowana i zniszczona powierzchnia taśmy. Oba materiały są niekompletne, ale ich połączenie pozwoliło na znaczne uzupełnienie materiału. Po porównaniu nośników i scaleniu filmu w możliwie pełną całość nastąpiły wielomiesięczne prace restauratorskie. Chociaż prace odbywały się za oceanem, to kolejne etapy były akceptowane wspólnie.

Dzięki odszukanej w niemieckich archiwach karcie cenzorskiej filmu udało się dokładnie prześledzić kolejność scen i dialogów. Oryginalna treść tablic w języku niemieckim zachowana w dokumentacji była też podstawą do wykonania tłumaczenia. W brakujących miejscach wstawiono tablice informacyjne ilustrowane fotosami z filmu, pomagające widzowi nadążać za przebiegiem akcji. Prace restauratorskie ograniczono do największych zniszczeń i ubytków, natomiast wiele uwagi poświęcono połączeniu wizualnemu materiałów, które znacznie różniły się jakością i kontrastem. 

Badaniem historii i zachowanej dokumentacji filmu zajął się prof. Russell Merritt z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley, specjalizujący się w tematyce adaptacji prozy Arthura Conan Doyle’a. Koordynacji procesów restauracji obrazu i rekonstrukcji podjął się Robert Byrne, dyrektor San Francisco Silent Film Festival. 

Repremiera w San Francisco

2 czerwca 2018 roku w ramach San Francisco Silent Film Festival odbyła się repremiera odrestaurowanego filmu z muzyką skomponowaną na tę okazję przez Güntera Buchwalda z towarzyszeniem Franka Bockiusa i Saschy Jacobsena. Pokaz odbył się w The Castro Theatre, kultowym, zabytkowym kinie mogącym pomieścić ponad 1400 widzów. Polsko-amerykański projekt okazał się hitem festiwalu – wszystkie miejsca były zajęte! 

Historia „Psa Baskerville’ów” została przybliżona publiczności w sesji specjalnej „Amazing Tales from the Archives”. O produkcji filmu, jego losach i pracach nad przywróceniem go na ekrany opowiadali: koordynatorka projektu ze strony FINA dr Elżbieta Wysocka, dyrektor SFSFF Robert Byrne i prof. Russell Merritt. 

Powrót do Warszawy

Polska premiera filmu odbyła się 21 listopada 1929 roku w warszawskim kinie Capitol. Po 90 latach film powraca na ekran, tym razem kina Iluzjon, w towarzystwie muzyki na żywo w wykonaniu Stefana Wesołowskiego. Przed filmem rozmowa z gośćmi festiwalu na temat detektywistycznej pracy archiwistów.

 

  • Pies Baskerville’ów

    źródło: SFSFF

  • Pies Baskerville’ów

    źródło: SFSFF

  • Pies Baskerville’ów

    źródło: SFSFF

  • Pies Baskerville’ów

    źródło: SFSFF

  • Pies Baskerville’ów

    źródło: SFSFF

  • Pies Baskerville’ów

    źródło: SFSFF

4 – 7 kwietnia 2019


Kino Iluzjon 
ul. Narbutta 50a
02-541 Warszawa